20/11 - ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΤΡΑΝΣ ΜΝΗΜΗΣ... ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ Σ.Υ.Δ. ΜΑΡΙΝΑ ΓΑΛΑΝΟΥ

Η 20η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από το 1999 ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης Τρανς Θυμάτων μετά την δολοφονία της Rita Hester στην Μασαχουσέτη των ΗΠΑ και μετά από εκατοντάδες δολοφονίες τρανς ανά τον κόσμο. Με αφορμή λοιπόν, τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης Τρανς, είχα την τιμή να επικοινωνήσω με την πρόεδρο του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, την κυρία Μαρίνα Γαλανού, η οποία μίλησε για την ημέρα αυτή αλλά και για τις δράσεις του σωματείου σ' αυτήν τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε με την έξαρση του κορονοϊού και τον εγκλεισμό.

Ποια είναι τα συναισθήματα σας και οι σκέψεις σας κάθε χρόνο για τη διεθνή ημέρα τρανς μνήμης;

Τα συναισθήματα δεν μπορούν να είναι παρά της θλίψης για τους τόσους ανθρώπους που χάνονται κάθε χρόνο απρόκλητα, χωρίς κανένα ουσιαστικό λόγο, απλά λόγω της ταυτότητάς τους, γιατί είναι τρανς. Γιατί κάποιοι άνθρωποι, θεωρούν τα τρανς άτομα λιγότερο ανθρώπους από άλλους, ή ότι η ζωή τους δεν έχει αξία. Είναι τρομακτικό αν το καλοσκεφτεί κανείς συνάνθρωποί μας να δολοφονούνται μόνο γι’ αυτό που είναι, γιατί ζουν και αναπνέουν. Χωρίς να έχουν κάνει οτιδήποτε να βλάψουν οποιονδήποτε. Σε δολοφονώ γιατί υπάρχεις. Είναι ανατριχιαστικό.

 

Έχετε πέσει θύμα οποιασδήποτε μορφής βίας ως διεμφυλικό άτομο;

Εάν εννοείτε φυσικής, σωματικής βίας, όχι. Δεν μπορώ να πω κάτι τέτοιο. Έχω πέσει όμως θύμα λεκτικής κακοποιητικής ρατσιστικής συμπεριφοράς, πολλές φορές στη ζωή μου. Είτε στην καθημερινότητά μου από άγνωστο, είτε κάπου που πήγα να εξυπηρετηθώ.

Πιστεύετε ότι υπάρχει σωστή αντιμετώπιση των κρουσμάτων βίας προς τα διεμφυλικά άτομα από την ελληνική δικαιοσύνη;

Ενδιαφέρον ερώτημα. Κατ’ αρχήν πριν σας απαντήσω σ’ αυτό, ενδεχομένως πρέπει να αναρωτηθούμε πόσες υποθέσεις ρατσιστικής βίας ή διακρίσεων φτάνουν τελικά ενώπιον της δικαιοσύνης ώστε να υπάρξει η ευκαιρία να τα αντιμετωπίσει σωστά ή λάθος. Αυτό έχει, ίσως, περισσότερο ενδιαφέρον. Το λέω γιατί από όλες τις υποθέσεις ρατσιστικής βίας ή διακρίσεων κατά τρανς ατόμων που καταγράφουμε, τελικά, λίγες, ένα μικρό ποσοστό φτάνει ενώπιον της δικαιοσύνης. Τούτο συμβαίνει διότι,  σε πολλές περιπτώσεις πρέπει να προηγηθεί η καταγραφή και έγκληση ενώπιον των αστυνομικών αρχών. Οι αστυνομικές αρχές να διερευνήσουν το περιστατικό και στη συνέχεια να διαβιβάσουν τον φάκελο στην προανάκριση και να πάρει σειρά μετά η δικαιοσύνη με τις διαδικασίες της. Εκεί υπάρχει πρόβλημα. Γιατί πολλά τρανς άτομα, διστάζουν ή δεν θέλουν να προχωρήσουν την καταγγελία τους, διότι φοβούνται την αντιμετώπιση που θα έχουν από τις αστυνομικές αρχές. Ο λόγος είναι απλός: στο παρελθόν, έχουν υπάρξει κακές ή κακοποιητικές πρακτικές προς τα τρανς άτομα από αστυνομικούς, να απευθύνονται στα τρανς πρόσωπα σε άλλο γένος, ή ακόμη και προσβλητικά. Βεβαίως, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πλέον υπάρχουν τα Αστυνομικά Τμήματα κατά της Ρατσιστικής Βίας, τα οποία έχουν στελεχωθεί από αστυνομικούς που έχουν κάποια εκπαίδευση σε θέματα ρατσιστικής βίας, δεν είναι τα πράγματα όπως παλαιότερα, υπάρχει δηλαδή αυτή η δυνατότητα, ωστόσο, σε πολλά τρανς άτομα υπάρχει ακόμη ο δισταγμός, ο αποθαρρυντικός παράγοντας, ο φόβος. Εμείς, ως οργάνωση, φυσικά, πάντα ενθαρρύνουμε τα τρανς άτομα που καταγγέλλουν περιστατικά ρατσιστικής βίας ή διακρίσεων, να προχωρούν σε καταγγελίες και αν θέλουν είτε να τα συνοδεύσουμε στο αστυνομικό τμήμα ώστε εάν υπάρξει κάποια κακή συμπεριφορά να παρέμβουμε, ή ακόμη εάν το άτομο το επιθυμεί να το κατευθύνουμε σε δικηγόρο που συνεργάζεται μαζί μας ώστε να έχει νομική κάλυψη, αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν άτομα που διστάζουν. Τώρα, σε σχέση με το ερώτημά σας, δηλαδή στις περιπτώσεις κρουσμάτων βίας κατά τρανς ατόμων που έχουν φτάσει στις δικαστικές αίθουσες, δεν θα μπορούσα να πω ότι υπήρξε κάποια προβληματική αντιμετώπιση. Πρόσφατα, εκδόθηκε απόφαση σε υπόθεση ρατσιστικής βίας στην Εύβοια, που το δικαστήριο για πρώτη φορά (δηλαδή είχαμε θετική νομολογία) απέδωσε το ρατσιστικό κίνητρο σύμφωνα με το Άρθρο 82^Α του Ποινικού Κώδικα κατά του δράστη. Επίσης, σε άλλη υπόθεση στη Θεσσαλονίκη, επίσης είχε υπάρξει καταδίκη με το μέτρο της προφυλάκισης κατά δράστη που επιτέθηκε με ρατσιστικό κίνητρο κατά τρανς γυναίκας, και άλλες υποθέσεις. Ωστόσο, πέρα απ’ τα κρούσματα ρατσιστικής βίας ή διακρίσεων, επειδή η διαδικασία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου μέσω του ν. 4491/2017 παραμένει δυστυχώς δικαστική, έχουμε καταγράψει σε αρκετές περιπτώσεις αρνητικές συμπεριφορές, που κυμαίνονται από άρνηση των δικαστών να εφαρμόσουν το γράμμα του νόμου (πχ ο νόμος λέει ότι οι υποθέσεις αυτές εξετάζονται σε ιδιαίτερο γραφείο και όχι σε ακροατήριο και κάποιοι δικαστές επέμεναν να γίνουν ανοικτές) έως και να απευθύνονται στα τρανς άτομα με λάθος τρόπο ή και να έχουμε αδικαιολόγητες αργοπορίες έκδοσης απόφασης πέραν του συνήθους. Για να είμαι δίκαιη όμως, πέρα απ’ τα προβλήματα που σας περιέγραψα, είχαμε από Ειρηνοδικεία της χώρας μας και θετικές νομολογίες. Ας πούμε την ιστορική νομολογία του 2016, όταν ακόμη δεν υπάρχει η νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση, το Ειρηνοδικείο Αθηνών, αποφάσισε σε περίπτωση τρανς άντρα κάνοντας θετική ερμηνεία των έως τότε διατάξεων ότι πρέπει να προχωρήσει στην αναγνώρισή του στο φύλο και το όνομα που επιθυμεί χωρίς να έχει προηγηθεί χειρουργική επέμβαση στα γεννητικά όργανα, επίσης είχαμε θετικές νομολογίες σε περιπτώσεις τρανς προσφύγων στη Θεσσαλονίκη και Λέσβο που παρ’ ότι ο νόμος δεν αναφέρει ρητά τίποτε για τις περιπτώσεις αυτές, έκανε επίσης θετική ερμηνεία, καθώς επίσης ένα θετικό βήμα για τα μη δυαδικά πρόσωπα που το δικαστήριο μπορεί να μην άλλαξε την καταχώριση του φύλου, ωστόσο αναγνώρισε ότι και οι μη δυαδικές ταυτότητες φύλου πρέπει να γίνονται σεβαστές. Όλες τις περιπτώσεις που σας ανέφερα προηγουμένως, τις είχαν αναλάβει δικηγόροι που συνεργάζονται μαζί μας.

 

Πόσες ανθρώπινες ψυχές θρηνούμε φέτος και με ποιον τρόπο «έφυγαν» τα περισσότερα θύματα;

Οι καταγεγραμμένες δολοφονίες μίσους τρανς ατόμων φέτος είναι 350 σε όλον τον κόσμο, αυξημένες κατά 6% από πέρσι. Κάθε χρόνο υπάρχει αύξηση. Σημείωση: αυτές είναι οι καταγεγραμμένες, και το τονίζω, διότι σε πολλές χώρες τα τρανς άτομα είτε δεν αναγνωρίζουν τα τρανς άτομα και συνεπώς δεν καταγράφονται και σε άλλες δεν υπάρχουν καν καταγραφές. Δηλαδή, ο πραγματικός αριθμός, σίγουρα δεν είναι αυτός. Ενδιαφέρον, ακόμη, έχουν τα στατιστικά στοιχεία που καταγράφονται. Το 98% ήταν είτε τρανς γυναίκες ή διεμφυλικά άτομα με θηλυκή έκφραση φύλου. Το 62% των τρανς που γνωρίζουμε το επάγγελμά τους, ήταν εργάτριες στο σεξ, ενώ το 50% ήταν τρανς πρόσφυγες ή μετανάστριες. Βλέπουμε, δηλαδή ότι δολοφονούνται τα πλέον ευάλωτα τρανς άτομα, αυτά που αντιμετωπίζουν πολλαπλές διακρίσεις. Ακόμη το 38% των δολοφονιών έγιναν σε δημόσιο χώρο, ενώ το 22% στην οικία των θυμάτων. Επίσης, ο μέσος όρος των θυμάτων ήταν τα 31 έτη, δηλαδή πολύ νεαρά, ενώ το μικρότερης ηλικίας καταγεγραμμένο θύμα ήταν μόλις 15 ετών.  115 θύματα δολοφονήθηκαν δια πυροβολισμού, 68 τα μαχαίρωσαν, 25 δια ξυλοδαρμού, 15 τρανς πρόσωπα θανατώθηκαν δια βασανισμού, 8 στραγγαλίστηκαν, 6 τρανς συνανθρώπους μας τους έκαψαν ζωντανούς και 4 δολοφονήθηκαν δια πετροβολισμού. Βλέπουμε δηλαδή ότι αυτά τα στατιστικά του τρόμου, δείχνουν δολοφονίες ιδιαίτερα ειδεχθείς και βασανιστικές για τα θύματα. Οι δράστες δεν ήθελαν δηλαδή μόνο να σκοτώσουν, αλλά ήθελαν αφενός μεν να εκφράσουν όλη την αγριότητα που είχαν στα θύματά τους, ενώ με αυτό τον τρόπο ήθελαν να δώσουν το μήνυμα της διασποράς του φόβου στην τρανς κοινότητα. Μάλιστα, θα πρέπει να πούμε ότι επειδή σε πολλές χώρες, τα εγκλήματα μίσους διερευνούνται είτε πλημμελώς, είτε και σε μικρό βαθμό, ήξεραν ότι το κάνουν εκ του ασφαλούς, χωρίς να επικρέμεται η τιμωρία τους. Ας πούμε στις Ευρωπαϊκές χώρες που λίγο-πολύ υπάρχουν νομοθεσίες που τιμωρούν τα εγκλήματα ή γενικότερα τα ρατσιστικά εγκλήματα, τα θύματα είναι πολύ λιγότερα. Σε χώρες όμως της Ασίας ή της Λατινικής Αμερικής ή σε κάποιες πολιτείες των ΗΠΑ, που εκεί οι νομοθεσίες αυτές είναι πλημμελείς ή δεν υπάρχουν καθόλου, εκεί τα θύματα είναι πολύ αυξημένα. Βλέπουμε δηλαδή ότι υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στην αντιμετώπιση της Πολιτείας έναντι των εγκλημάτων μίσους και των ρατσιστικών επιθέσεων κατά των τρανς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και στην Ευρώπη πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι. Και στις Ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να γίνουν περισσότερο βήματα. Θέλουμε στο άμεσο μέλλον να καταγράψουμε μηδέν θύματα ρατσιστικής βίας. Να μην χάσουμε κανέναν συνάνθρωπό μας. Ακριβώς γι’ αυτό λέμε πάντα ότι η Πολιτεία πρέπει να κάνει περισσότερα βήματα στην αντιμετώπιση των ρατσιστικών εγκλημάτων, τόσο στο νομοθετικό επίπεδο, όσο και καταστρώνοντας ένα συνολικό σχέδιο αντιμετώπισης του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας σε όλα τα επίπεδα.

Βιώνουμε μια πολύ δύσκολη περίοδο με την έξαρση του κορονοϊού και κατ' επέκταση με τον εγκλεισμό. Με ποιον τρόπο βοηθάει το ΣΥΔ τα μέλη του που έχουν ανάγκη από βοήθεια;

Από το πρώτο lockdown του Απριλίου, το ΣΥΔ μπορεί να ανακοίνωσε ότι λόγω της πανδημίας περιορίζει τις δραστηριότητές του από την άποψη ότι δεν μπορούσαμε πλέον να δεχόμαστε επισκέψεις στο γραφείο μας ή όσες ήταν απολύτως απαραίτητες γίνονται με πολλά μέτρα προφύλαξης, ωστόσο, αναπτύξαμε πολλές δράσεις για να ξεπεράσει η κοινότητά μας τα επιπλέον εμπόδια που αντικειμενικά προέκυψαν. Ένα από τα πρώτα βήματα ήταν να απευθυνθούμε προς το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι έλεγχοι των αστυνομικών λόγω του lockdown, θα γίνονταν με σεβασμό και αξιοπρέπεια προς τα τρανς άτομα που δεν είχαν προλάβει να αλλάξουν τις αστυνομικές τους ταυτότητες. Σε αυτό ανταποκρίθηκε θετικά ο Υφυπουργός, κύριος Οικονόμου και εξέδωσε σύσταση προς όλες τις αστυνομικές αρχές οι έλεγχοι αυτοί να γίνονται με σεβασμό. Το ίδιο κάναμε και τώρα, όταν έγινε το δεύτερο lockdown, και πάλι η αντιμετώπιση ήταν η ίδια. Αυτό ήταν πολύ θετικό. Το δεύτερο, ήταν, επειδή ένα μεγάλο ποσοστό των τρανς γυναικών λόγω του αποκλεισμού ή της περιορισμένης πρόσβασης στην εργασία, εξακολουθεί να βιοπορίζεται από την εργασία στο σεξ, απευθυνθήκαμε προς την Πολιτεία κάνοντας συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσε αυτό να γίνει πρακτικά, ζητώντας, όπως όλοι οι εργαζόμενοι, έτσι και τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ, να λάβουν το επίδομα των 800 ευρώ για να μπορέσουν να ζήσουν. Δυστυχώς, δεν είχαμε θετική ανταπόκριση σε αυτό το αίτημα και παραμένει ανοικτό. Από εκεί και πέρα αναπτύξαμε πολλές δράσεις για να στηρίξουμε τα πιο ευάλωτα μέλη της κοινότητάς μας που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας όπως τα τρανς άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και τις εργαζόμενες στο σεξ που πλέον δεν είχαν τη δυνατότητα εργασίας. Έγινε δυνατόν αφενός μεν μέσω του Δήμου Αθηναίων αλλά και του Ιδρύματος Μποδοσάκη να διασφαλίσουμε κάποιες ποσότητες τροφίμων ή φαγητού για τα ευάλωτα άτομα, αφετέρου μέσω μικρών χρηματοδοτήσεων που διασφαλίσαμε απ’ το Τμήμα Σεξουαλικού Προσανατολισμού, Ταυτότητας και Χαρακτηριστικών Φύλου του Συμβουλίου της Ευρώπης και του AIDS Healthcare Foundation, να καλύψουμε για κάποια τρανς άτομα μέρος του ενοικίου ή λογαριασμών ΔΕΚΟ που κινδύνευαν να τους κόψουν το ρεύμα ή το νερό, ενώ αναπτύξαμε τη δράση «Help at home – Βοήθεια στο σπίτι» και στο  πλαίσιο αυτής της δραστηριότητας πραγματοποιούνται: δωρεάν διανομή τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης, διανομή μαγειρευτών μερίδων φαγητού και άλλες δραστηριότητες. Παράλληλα, συνεχίστηκαν οι δράσεις ψυχολογικής συμβουλευτικής  υποστήριξης προς τρανς και ΛΟΑΤΙ πρόσωπα, τρανς παιδιά και εφήβους καθώς και γονέων τρανς παιδιών που γίνονταν μέσω τηλεδιάσκεψης ή και τηλεφωνικά όταν κάποιο πρόσωπο δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο. Προσπαθήσαμε, δηλαδή, να έχουμε όσο πιο ευρείες παρεμβάσεις γίνεται. Ασφαλώς και δεν καλύφθηκαν όλα τα προβλήματα, και το αναγνωρίζουμε. Κάναμε όμως αυτό που μας αναλογούσε και επιτρέψτε μου να πω πολλά εξ αυτών θα έπρεπε να τα κάνει η Πολιτεία, όχι εμείς.

Υπήρξε κάποιου είδους άσχημη μεταχείριση των διεμφυλικών ατόμων από τις αστυνομικές αρχές όλο αυτό το διάστημα της καραντίνας κατά τις μετακινήσεις των διεμφυλικών ατόμων;

Όπως σας είπα και προηγουμένως, το πρώτο πράγμα που κάναμε όταν έγινε η έναρξη του πρώτου lockdown ήταν να επικοινωνήσουμε με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη ώστε να διασφαλίσουμε ότι κατά τις ταυτοποιήσεις, δεν θα υπάρξουν προβλήματα και ευτυχώς υπήρξε θετική αντιμετώπιση. Δεν έχω υπόψη μου κάποιο περιστατικό άσχημης αντιμετώπισης τρανς ατόμου, εκτός και κάτι διαφεύγει της αντίληψής μου. Και ελπίζω να συνεχιστεί αυτό και τώρα στο δεύτερο lockdown. Υπήρξε, όμως, εξ όσων γνωρίζω κατά γκέι ατόμων.

Φέτος λόγω των μέτρων προστασίας κατά του COVID-19, δεν έχουν γίνει οι εκδηλώσεις που γίνονταν κάθε χρόνο για τη διεθνή ημέρα τρανς μνήμης. Στις 20 Νοεμβρίου θα γίνει κάποια συμβολική κίνηση/δράση μέσα στα πλαίσια πάντα των μέτρων προστασίας;

Ναι, δυστυχώς, φέτος δεν θα έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε όπως κάθε χρόνο σχετικές ημερίδες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, που ακολουθούνταν από πορεία μνήμης προς το Κοινοβούλιο. Λυπάμαι γι’ αυτό, αλλά σέβομαι το γεγονός ότι λόγω του lockdown και των εξαιρετικών συνθηκών της πανδημίας όλοι έχουμε κλειστεί σπίτια μας και πρέπει να παραμένουμε προστατευμένοι. Οπότε θα περιοριστούμε σε ότι δράσεις μπορέσουμε να κάνουμε διαδικτυακά. Πέρα, όμως απ’ την 20^η Νοεμβρίου, που είναι βέβαια μια σημαντική ημέρα, για εμάς σημασία έχει κάθε μέρα, όσο μπορούμε, να δραστηριοποιούμαστε προς όφελος της κοινότητάς μας.

Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στον κόσμο με αφορμή τη διεθνή ημέρα τρανς μνήμης;

Το μήνυμα είναι σε όλα τα επίπεδα. Πρώτον, προς την Πολιτεία, να κάνει το χρέος της: να νομοθετεί ώστε να πάψει να υπάρχει η άνιση μεταχείριση και να εκκινούμε όλες και όλοι απ’ την ίδια αφετηρία, να ενισχύσει την αντιρατσιστική νομοθεσία γιατί όπως εξήγησα προηγουμένως υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των κρουσμάτων ρατσιστικής βίας και του πώς αντιμετωπίζονται απ’ την Πολιτεία, να βελτιώσει ακόμη τη νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ώστε να πάψει να είναι δικαστική και να ταλαιπωρούνται άδικα τα τρανς άτομα καθώς επίσης να άρει τους περιορισμούς (έγγαμα τρανς άτομα, ηλικιακά όρια, αλλαγή εγγράφων πιθανών τέκνων ως προς το όνομα και το φύλο των γονέων τους), ενώ να προωθήσει διατάξεις μέριμνας σε θέματα υγείας και παιδείας που υπάρχουν κενά, καθώς επίσης ρητές προβλέψεις για τα μη δυαδικά διεμφυλικά και ίντερσεξ πρόσωπα, τους τρανς πρόσφυγες και μετανάστες, να αλλάξει τη νομοθεσία για τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ ώστε να αναγνωρίζεται η εργασία τους ως εργασία και να προστατεύονται απ’ τις διακρίσεις και τη μισαλλοδοξία. Είναι πολλά αυτά που επιβάλλεται να κάνει η Πολιτεία έναντι της κοινότητάς μας και δεν πράττει τίποτε, ή διαχρονικά τα ελάχιστα, ενώ θα πρέπει να υπάρξουν εκπαιδευτικά – ενημερωτικά σεμινάρια σε δημόσιους λειτουργούς. Έχει μεγάλη σημασία να υπάρχει εκπαίδευση, ενημέρωση και γνώση, όλων των λειτουργών σε θέματα διαφορετικότητας. Δεύτερον, εάν θέλουμε να απευθυνθούμε προς την κοινωνία, εγώ θα επέλεγα να απευθυνθώ κυρίως προς τους γονείς, γιατί με ενδιαφέρει ιδιαίτερα τα νεότερα τρανς παιδιά να αντιμετωπίζονται όπως πρέπει απ’ τις οικογένειές τους. Να βρίσκουν τη θαλπωρή, την αγάπη και την αποδοχή που τους αξίζει. Αυτό, ξέρετε έχει μεγάλη σημασία. Οι νεότερες γενιές των τρανς να μην αντιμετωπίσουν όσα αντιμετωπίσαμε δυστυχώς εμείς και μας στιγμάτισαν. Μόνο έτσι θα βελτιώσουμε τις κοινωνίες μας.